Radioterapia w leczeniu raka
Radioterapia to rodzaj leczenia raka, który niszczy komórki nowotworowe za pomocą wiązek intensywnego promieniowania. Bardzo często radioterapia wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, ale możliwe jest również użycie protonów lub innych form energii. Radioterapia polega na zastosowaniu promieniowania do leczenia komórek nowotworowych, zwykle promieni rentgenowskich. Możesz otrzymać radioterapię, zwaną radioterapią wewnętrzną, od wewnątrz ciała. Lub zewnętrzna radioterapia, która pochodzi z zewnątrz ciała.
Radioterapię można stosować w celu leczenia raka, zmniejszenia ryzyka nawrotu raka lub złagodzenia objawów. Możesz mieć to samodzielnie lub z innymi terapiami, takimi jak operacja lub chemioterapia.
Podczas leczenia raka prawie 50 na 100 (50 procent) osób na pewnym etapie przechodzi radioterapię.
Fotony są używane w większości typów radioterapii. Jednak możesz mieć protony lub rzadziej elektrony. Twój lekarz określi, jakiego rodzaju będziesz potrzebować.
Niszcząc strukturę dzielących się komórek, radioterapia zabija komórki nowotworowe i zmniejsza guzy. Zwykle komórki nowotworowe dzielą się szybciej niż w prawidłowej tkance, dlatego są szczególnie podatne na radioterapię.
Radioterapia służy do zabijania nowotworów złośliwych, poprawy wyników leczenia chirurgicznego lub innego leczenia (terapia adjuwantowa), łagodzenia objawów i zmniejszania przerzutów. Na dowolnym etapie powrotu do zdrowia około połowa pacjentów z rakiem jest poddawana radioterapii.
Zazwyczaj radioterapia jest ukierunkowana na guz lub przerzuty. Radioterapię można często zastosować w górnej części ciała w celu leczenia szeroko rozprzestrzenionego raka.
Poprzez wstrzyknięcie radioaktywnego źródła do organizmu na różne sposoby, radioterapia może być wykonywana zewnętrznie przez komputer lub wewnętrznie. Istnieje wiele technik radioterapii wewnętrznej.
Leki radioaktywne podaje się dożylnie lub doustnie w ramach terapii radioizotopowej lub radiofarmaceutycznej. Nowotwór jest bezpośrednio dotknięty przez leki nuklearne, a zdrowa tkanka jest tylko nieznacznie uszkodzona. Na przykład jednym z rodzajów terapii radioizotopowej jest jod promieniotwórczy stosowany w leczeniu raka tarczycy.
Wybór między zabiegiem chirurgicznym a radioterapią zależy od skuteczności zabiegu i jego wad, jeśli rak jest zlokalizowany. W szczególności wraz z rozwojem zachowawczych metod leczenia wzrosło znaczenie radioterapii w leczeniu raka.
Jak działa radioterapia?
Radioterapia jest formą promieniowania jonizującego (wysokoenergetycznego), które uszkadzając DNA tych komórek, niszczy komórki nowotworowe w leczonym regionie. Promieniowanie wpływa również na komórki, które są normalne. W obszarze poddawanym zabiegowi może to powodować skutki uboczne.
Kilka tygodni po zabiegu efekty uboczne zwykle ustępują, ale niektóre mogą utrzymywać się przez dłuższy czas. Przed rozpoczęciem leczenia lekarz omówi z Tobą różne kwestie i zbada potencjalne sposoby radzenia sobie ze skutkami ubocznymi.
W dużych dawkach, niszcząc ich DNA, radioterapia niszczy komórki rakowe lub opóźnia ich rozwój. Komórki rakowe, których DNA jest uszkodzone, przestają się dzielić lub obumierają nie do naprawienia. Są rozkładane i zastępowane przez organizm, gdy osłabione komórki umierają.
Radioterapia nie niszczy natychmiast komórek nowotworowych. Zanim DNA zostanie wystarczająco osłabione, aby komórki rakowe umarły, potrzeba dni lub tygodni opieki. Następnie przez tygodnie lub miesiące po zakończeniu radioterapii komórki rakowe umierają.
Rodzaje radioterapii
Istnieją dwa główne rodzaje radioterapii, wiązka zewnętrzna i wewnętrzna.
Rodzaj radioterapii, którą możesz mieć, zależy od wielu czynników, w tym:
- Rodzaj raka
- Wielkość guza
- Lokalizacja guza w ciele
- Jak blisko guza znajduje się normalne tkanki wrażliwe na promieniowanie
- Twój ogólny stan zdrowia i historia medyczna
- Czy będziesz mieć inne rodzaje leczenia raka
- Inne czynniki, takie jak wiek i inne schorzenia
Terapia promieniowaniem zewnętrznym
Zewnętrzna radioterapia wiązką pochodzi z komputera, który celuje w raka za pomocą promieniowania. Urządzenie jest duże i może być głośne. Nie kontaktuje się z tobą, ale może podróżować wokół ciebie, wysyłając promieniowanie z kilku kierunków do części twojego ciała.
Leczenie miejscowe to radioterapia wiązką zewnętrzną, co oznacza, że leczy określoną część ciała. Na przykład, jeśli masz raka płuc, masz promieniowanie tylko do klatki piersiowej, a nie do całego ciała.
Radioterapia wewnętrzna
Radioterapia wewnętrzna to zabieg polegający na umieszczeniu ciała w źródle promieniowania. Może być ciałem stałym lub ciekłym pochodzącym ze źródła promieniowania.
Brachyterapia nazywana jest radioterapią wewnętrzną ze stałym źródłem. Nasiona, wstążki lub kapsułki zawierające źródło promieniowania są wprowadzane do twojego ciała, w guzie lub w jego pobliżu w tej formie leczenia. Brachyterapia jest zabiegiem miejscowym, podobnie jak radioterapia wiązką zewnętrzną, która dotyczy tylko niewielkiej części ciała.
Źródło promieniowania w twoim ciele może przez chwilę emitować promieniowanie podczas brachyterapii.
Systematyczna terapia nazywana jest radioterapią wewnętrzną płynnym źródłem. Ogólnoustrojowe oznacza, że lek rozprzestrzenia się we krwi do tkanek organizmu, szukając komórek rakowych i je zabijając. Po połknięciu, przez żyłę przez linię IV lub przez zastrzyk, uzyskuje się ogólnoustrojową radioterapię.
Przy napromienianiu ogólnoustrojowym płyny ustrojowe mogą przez pewien czas wydzielać promieniowanie, takie jak mocz, pot i ślina.
Dlaczego chorzy na raka otrzymują radioterapię?
Aby wyleczyć raka i złagodzić objawy raka, stosuje się radioterapię.
Radioterapia może wyleczyć raka, zapobiec jego nawrotom lub zatrzymać lub opóźnić jego wzrost, gdy jest stosowana w leczeniu raka.
Są klasyfikowane jako procedury paliatywne, gdy stosuje się leczenie w celu złagodzenia objawów. Promieniowanie z wiązki zewnętrznej może zmniejszyć guzy w celu leczenia dyskomfortu i innych powikłań spowodowanych przez guz, takich jak trudności w oddychaniu lub utrata kontroli nad jelitami i pęcherzem. Ból spowodowany rakiem, który rozprzestrzenił się na kość, można leczyć za pomocą radiofarmaceutyków zwanych ogólnoustrojowymi lekami do radioterapii.
Rodzaje raka, które są leczone radioterapią
Radioterapia wiązką zewnętrzną jest stosowana w leczeniu wielu rodzajów raka.
Brachyterapia jest najczęściej stosowana w leczeniu raka głowy i szyi, piersi, szyjki macicy, prostaty i oka.
W leczeniu niektórych typów raka tarczycy najczęściej stosuje się radioterapię ogólnoustrojową zwaną radioaktywnym jodem lub I-131.
Inny rodzaj ogólnoustrojowej radioterapii, zwany celowaną terapią radionuklidową, jest stosowany w leczeniu niektórych pacjentów z zaawansowanym rakiem prostaty lub guzem neuroendokrynnym żołądkowo-jelitowo-trzustkowym (GEP-NET). Ten rodzaj leczenia można również nazwać radioterapią molekularną.
Jak promieniowanie jest stosowane w innych metodach leczenia raka?
Promieniowanie może być jedynym leczeniem, jakiego potrzebujesz dla niektórych osób. Ale najczęściej w przypadku innych terapii przeciwnowotworowych, takich jak chirurgia, chemioterapia i immunoterapia, można uzyskać radioterapię. Przed, w trakcie lub po tych innych procedurach można zastosować radioterapię, aby zwiększyć szanse na powodzenie leczenia. Czas radioterapii zależy od rodzaju leczonego nowotworu oraz od tego, czy leczenie raka lub objawy są celem radioterapii.
Można go podać, gdy promieniowanie jest związane z zabiegiem chirurgicznym:
- Zmniejsz rozmiar raka przed leczeniem, aby można go było usunąć chirurgicznie i zmniejszyć prawdopodobieństwo nawrotu.
- Aby podczas operacji trafił bezpośrednio na raka, bez przechodzenia przez skórę. Radioterapia śródoperacyjna nazywana jest radioterapią stosowaną w ten sposób. Dzięki tej procedurze lekarze mogą skuteczniej chronić otaczające normalne tkanki przed promieniowaniem.
- Zniszczyć wszystkie żywe komórki rakowe po operacji.
Dożywotnie ograniczenia dawkowania
Ilość promieniowania, jaką obszar twojego ciała może bezpiecznie otrzymać w ciągu twojego życia, jest ograniczona. Nie będziesz mógł poddać się napromienianiu tego obszaru po raz drugi, w zależności od tego, ile promieniowania ten obszar został już poddany leczeniu. Jeśli jednak bezpieczna dawka promieniowania na całe życie została już odebrana przez jeden obszar ciała, inny obszar może być nadal leczony, jeśli odległość między tymi dwoma obszarami jest wystarczająco duża.
Skutki uboczne radioterapii
Radioterapia wpływa na normalne komórki, a nie tylko na komórki nowotworowe w organizmie. W większości wpływ na zdrową tkankę zależy od wielkości dawki promieniowania, czasu trwania leczenia oraz tego, która część ciała jest napromieniowana. Niekorzystne skutki uboczne pojawiają się tylko w obszarze, w którym promieniowanie jest kierowane do organizmu.
Działania niepożądane radioterapii mogą wystąpić już w okresie leczenia, bezpośrednio po leczeniu lub później, nawet po kilku latach. W przypadku podziału tkanki, np. Skóry, błon śluzowych i szpiku kostnego, szybko widoczne są natychmiastowe skutki uboczne radioterapii. Większość skutków ubocznych można obecnie skutecznie uniknąć i leczyć.
Poniżej wymieniono najczęstsze działania niepożądane radioterapii. Bardziej szczegółowe informacje na temat skutków ubocznych i ich leczenia uzyskasz od prowadzącego Cię personelu medycznego.
Uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej i gardła
Niemal wszyscy pacjenci poddawani radioterapii głowy i szyi cierpią na uszkodzenie jamy ustnej i błony śluzowej gardła. Jest to bolesne, utrudnia jedzenie, jest podatne na infekcje i zagraża zdrowiu zębów. Suchość w ustach może również powodować radioterapię okolicy gruczołów ślinowych.
Uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej można leczyć za pomocą profilaktycznej opieki stomatologicznej, leczenia infekcji, stosowania środków przeciwbólowych i zapewnienia odpowiedniego odżywiania.
Uszkodzenie jelit
Radioterapia łatwo wywołuje natychmiastowe skutki uboczne w przewodzie pokarmowym. Nudności, biegunka i podrażnienie jelit i okolicy odbytu mogą być spowodowane promieniowaniem na okolice brzucha i miednicy.
W zależności od składu leczonego obszaru oraz wielkości pojedynczej i całkowitej dawki promieniowania, stopień uszkodzenia zależy od składu. Chemioterapia podana w tym samym momencie nasila skutki uboczne i je komplikuje. Radioterapia podawana na przełyk, a także ból i trudności w połykaniu mogą powodować uczucie pieczenia poniżej mostka.
skóra
Twoja skóra może być zaczerwieniona i łuszcząca się po radioterapii. Zaczerwienienie skóry może rozpocząć się po 2-3 tygodniach, a złuszczanie zwykle po 4-5 tygodniach od rozpoczęcia radioterapii. Twoja skóra również może stać się ciemniejsza. Ochrona obszaru skóry przed promieniowaniem słonecznym podczas radioterapii jest ważna, ponieważ skóra pamięta dawkę radioterapii, którą otrzymuje przez całe życie.
Szpik kostny
W szpiku kostnym zawartym w większych kościach wytwarzane są krwinki. Spadek liczby białych krwinek, płytek krwi i hemoglobiny może być spowodowany radioterapią okolic miednicy i kręgosłupa. Zwykle jest to tymczasowe i liczba krwinek będzie się stopniowo poprawiać.
Zewnętrzne podrażnienie narządów płciowych i pęcherza
Radioterapia może powodować bolesność, jeśli okolica sromu i błony śluzowej kobiety jest leczona radioterapią. Obszary są bolesne i mogą zostać zakażone.
W leczeniu raka pęcherza moczowego, raka endometrium lub raka prostaty dochodzi do ostrego podrażnienia pęcherza spowodowanego radioterapią. W tej sytuacji możesz odczuwać częstą potrzebę oddawania moczu, w moczu może znajdować się krew i możesz mieć rozdętą dolną część żołądka. Bolesne może być również oddawanie moczu.
Następstwa radioterapii
W narządach, w których regeneracja tkanek przebiega powoli, mogą wystąpić późne skutki uboczne radioterapii. Lekarze i fizycy planujący radioterapię są świadomi wrażliwości różnych narządów na promieniowanie i planują leczenie tak, aby można było uniknąć późnych skutków ubocznych. Ale czasami radioterapia ma późne skutki uboczne u pacjentów.
Zapalenie płuc wywołane promieniowaniem jest najczęstszym późnym objawem płuc. Może to nastąpić po przeprowadzeniu radioterapii tkanki płucnej. Objawy to kaszel, duszność i gorączka. Zapalenie płuc wywołane radioterapią pojawia się od 1 do 6 miesięcy po radioterapii. W celu złagodzenia objawów stosuje się kortyzon. Zwykle objawy znikają całkowicie.
Innym późnym skutkiem, który może wystąpić w płucach, jest zwłóknienie płuc wywołane promieniowaniem.
Pacjenci po radioterapii mózgu mogą doświadczyć zespołu, który obejmuje zmęczenie i bóle głowy od 2 do 6 miesięcy po leczeniu. Radioterapia może również powodować uszkodzenie serca i naczyń krwionośnych, co może prowadzić do rozwoju choroby tętnic po latach lub dziesięcioleciach.
