Umdlavuza womlomo wesibeletho wenzeka lapho amaseli eshintsha emlonyeni wesibeletho sowesifazane, oxhumanisa isibeletho sakhe nesitho sakhe sangasese. Lo mdlavuza ungathinta izicubu ezijulile zomlomo wesibeletho sakhe futhi ungadlulela kwezinye izingxenye zomzimba wakhe (metastasize), imvamisa amaphaphu, isibindi, isinye, isitho sangasese sowesifazane kanye ne-rectum.
Izimo eziningi zomdlavuza womlomo wesibeletho zibangelwa ukutheleleka nge-human papillomavirus (HPV), evikeleka ngomuthi wokugoma.
Umdlavuza womlomo wesibeletho ukhula kancane, ngakho-ke kuvame ukuba nesikhathi sokuwuthola kanye nokwelapha ngaphambi kokuba kudale izinkinga ezinkulu. Ibulala abesifazane abambalwa nabambalwa unyaka nonyaka, ngenxa yokuhlolwa okuthuthukile ngokuhlolwa kwePap.
Abesifazane abaneminyaka engama-35 kuya kwengama-44 ubudala kungenzeka ukuthi bayithole. Ngaphezu kwe-15% yamacala amasha angabesifazane abangaphezu kweminyaka yobudala engama-65, noma kunjalo, ikakhulukazi labo abangakatholi ukuhlolwa okuvamile.
Umdlavuza womlomo wesibeletho uhlobo lomdlavuza oqala emlonyeni wesibeletho. Umlomo wesibeletho uyisilinda esiyize esixhumanisa ingxenye engezansi yesibeletho sowesifazane nesitho sakhe sangasese. Iningi lomdlavuza womlomo wesibeletho uqala kumaseli ebusweni bomlomo wesibeletho.
Umlomo wesibeletho wenziwe izingxenye ezimbili futhi umbozwe izinhlobo ezimbili zamaseli.
Indawo lapho lezi zinhlobo ezimbili zamaseli zihlangana khona emlomo wesibeletho ibizwa nge- indawo yenguquko. Indawo eqondile yendawo yezinguquko iyashintsha njengoba ukhula futhi uma ubeletha. Iningi lomdlavuza womlomo wesibeletho uqala kumaseli asendaweni yezinguquko.
Amaseli asendaweni yezinguquko awashintshi ngokuzumayo abe ngumdlavuza. Esikhundleni salokho, amangqamuzana omlomo wesibeletho aqala kancane kancane athuthukise izinguquko ezingajwayelekile ezibizwa ngokuthi yi-pre-cancer. Odokotela basebenzisa amagama amaningi ukuchaza lezi zinguquko zangaphambi komdlavuza, kufaka phakathi i-neoplasia yomlomo wesibeletho (CIN), isilonda se-squamous intraepithelial lesion (SIL), Futhi umabhebhana.
Lapho ama-pre-cancer ehlolwa elebhu, abekwa esikalini sika-1 kuye ku-3 ngokuya ngokuthi izicubu zomlomo wesibeletho zibukeka kanjani zingavamile.
Yize umdlavuza womlomo wesibeletho uqala kusuka kumaseli anezinguquko zangaphambi komdlavuza (pre-cancer), kuphela abanye besifazane abanomdlavuza wangaphambi komdlavuza wesibeletho abazoba nomdlavuza. Kwabesifazane abaningi, amaseli wangaphambi komdlavuza azohamba ngaphandle kokwelapha. Kepha, kwabanye besifazane abangaphambi komdlavuza baphenduka umdlavuza weqiniso (ongenayo). Ukwelapha umdlavuza wangaphambi komdlavuza wesibeletho kungavimbela cishe wonke umdlavuza womlomo wesibeletho.
Izinguquko zangaphambi komdlavuza zingatholakala ngokuhlolwa kwePap futhi zilashwe ukuvimbela umdlavuza ukuthi ungakhuli. Bheka Ngabe Umdlavuza Wesibeletho Ungavinjelwa? Izinguquko zangaphambi komdlavuza ezitholakala ekuhlolweni kwePap yakho kanye nezinhlobo ezithile zokwelashwa kwamagciwane angaphambi komdlavuza kuxoxwa ngazo kuPap Test and Work-up of Abnormal Pap Test Results.
Imidlavuza yomlomo wesibeletho kanye nemishanguzo yangaphambi komdlavuza yomlomo wesibeletho ihlukaniswa ngendlela ebukeka ngayo kumalebhu ngesibonakhulu. Izinhlobo eziyinhloko zomdlavuza womlomo wesibeletho yilezi i-squamous cell carcinoma futhi i-adenocarcinoma.
Yize cishe wonke umdlavuza womlomo wesibeletho ungama-squamous cell carcinomas noma i-adenocarcinomas, ezinye izinhlobo zomdlavuza nazo zingakhula emgodini wesibeletho. Lezi ezinye izinhlobo, njenge-melanoma, i-sarcoma, ne-lymphoma, zenzeka kakhulu kwezinye izingxenye zomzimba.
Cishe wonke umdlavuza womlomo wesibeletho ubangelwa yi-human papillomavirus (HPV), igciwane elivamile elingadluliselwa lisuka komunye umuntu liye komunye ngesikhathi socansi. Kunezinhlobo eziningi ze-HPV. Ezinye izinhlobo ze-HPV zingadala ushintsho emlomo wesibeletho sowesifazane ongaholela kumdlavuza womlomo wesibeletho ngokuhamba kwesikhathi, kanti ezinye izinhlobo zingadala izinsumpa zangasese noma zesikhumba.
I-HPV yande kakhulu kangangokuba abantu abaningi bayithola ngesikhathi esithile ezimpilweni zabo. I-HPV imvamisa ayibangeli zimpawu ngakho ngeke usho ukuthi unayo. Kwabesifazane abaningi, i-HPV izohamba yodwa; kodwa-ke, uma kungenjalo, kunethuba lokuthi ngokuhamba kwesikhathi kungadala umdlavuza wesibeletho.
Ezinye izinto zingakhuphula ingozi yokuba nomdlavuza wesibeletho—
Umdlavuza womlomo wesibeletho uqala lapho amaseli anempilo emlomo wesibeletho eba nezinguquko (ukuguquka komzimba) kwi-DNA yawo. I-DNA yeseli iqukethe imiyalo etshela iseli ukuthi lenzeni.
Amaseli aphilile akhula futhi ande ngezinga elibekiwe, ekugcineni afe ngesikhathi esibekiwe. Izinguquko zitshela ukuthi amangqamuzana akhule futhi ande angalawuleki, futhi awafi. Amaseli angajwayelekile abuthana akha isisu (isimila). Amaseli womdlavuza ahlasela izicubu eziseduze futhi angaqhamuka esihlahleni ukuze asabalale (metastasize) kwenye indawo emzimbeni.
Akukacaci ukuthi yini ebangela umdlavuza womlomo wesibeletho, kodwa kuqinisekile ukuthi i-HPV idlala indima. I-HPV ivame kakhulu, futhi abantu abaningi abanegciwane abalokothi babe nomdlavuza. Lokhu kusho ezinye izici - njengendawo okuyo noma indlela ophila ngayo - nakho kunquma ukuthi uzoba nomdlavuza womlomo wesibeletho.
Umdlavuza womlomo wesibeletho uyelapheka kakhulu uma uwuthola kusenesikhathi. Izindlela zokwelapha ezine eziyinhloko yilezi:
Kwesinye isikhathi lezi zindlela zokwelapha ziyahlanganiswa ukuzenza ziphumelele ngokwengeziwe.
Inhloso yokuhlinzwa ukukhipha umdlavuza ngangokunokwenzeka. Kwesinye isikhathi udokotela angasusa nje indawo yomlomo wesibeletho equkethe amangqamuzana omdlavuza. Ngomdlavuza osakazeke kakhulu, ukuhlinzwa kungabandakanya ukususa umlomo wesibeletho nezinye izitho ezithangeni.
Imisebe ibulala amangqamuzana omdlavuza kusetshenziswa imishayo ye-X-ray enamandla amakhulu. Ingalethwa ngomshini ongaphandle komzimba. Ingalethwa futhi ngaphakathi komzimba usebenzisa ishubhu lensimbi elibekwe esibelethweni noma esithweni sangasese sowesifazane.
I-Chemotherapy isebenzisa izidakamizwa ukubulala amangqamuzana omdlavuza emzimbeni wonke. Odokotela banikeza lokhu kwelashwa ngemijikelezo. Uzothola i-chemo isikhathi esithile. Uzobe usumisa ukwelashwa ukunikeza umzimba wakho isikhathi sokululama.
I-Bevacizumab (Avastin) yisidakamizwa esisha esisebenza ngendlela ehlukile kunokhemotherapy kanye nemisebe. Kuvimba ukukhula kwemithambo yegazi emisha esiza umdlavuza ukuba ukhule futhi uphile. Lesi sidakamizwa sivame ukunikezwa kanye ne-chemotherapy.
Uma udokotela wakho ethola amangqamuzana angaphambi komlomo wesibeletho sakho angalashwa. Bona ukuthi yiziphi izindlela ezivimba la maseli ukuthi angaguquki abe ngumdlavuza.
Ngemuva kokuthi utholwe, udokotela wakho uzonikeza umdlavuza wakho isigaba. Isiteji sitshela ukuthi umdlavuza ususakazekile yini, futhi uma kunjalo, ususabalale kangakanani. Ukubeka umdlavuza wakho kungasiza udokotela wakho ukuthi akuthole ukwelashwa okufanele. Umdlavuza womlomo wesibeletho unezigaba ezine:
Ukuhlolwa kokuhlola kungasiza ukuthola umdlavuza womlomo wesibeletho namaseli angaphambi kwesikhathi angavela ngelinye ilanga abe ngumdlavuza wesibeletho. Imihlahlandlela eminingi iphakamisa ukuqala kokuhlolwa komdlavuza womlomo wesibeletho kanye nezinguquko ezingaphambi kweminyaka engu-21.
Ukuhlolwa kokuhlola kufaka:
Xoxa nodokotela wakho ngezinketho zakho zokuhlola umdlavuza womlomo wesibeletho.
Uma kusolwa umdlavuza womlomo wesibeletho, udokotela wakho kungenzeka aqale ngokuhlola kahle umlomo wesibeletho sakho. Ithuluzi elikhethekile lokukhulisa (i-colposcope) lisetshenziselwa ukubheka amaseli angajwayelekile.
Ngesikhathi sokuhlolwa kwe-colposcopic, udokotela wakho kungenzeka athathe isampula lamangqamuzana omlomo wesibeletho (i-biopsy) ekuhloleni i-laboratory. Ukuthola izicubu, udokotela wakho angasebenzisa:
Uma i-punch biopsy noma i-endocervical curettage ikhathaza, udokotela wakho angenza okunye kokuhlolwa okulandelayo:
Ukunciphisa ingozi yokuba nomdlavuza womlomo wesibeletho: